ETHCOM

ETHCOM – Strengthening the ethical competence of future nurses and midwives: An inter-professional action-learning project on experiential learning methods.

ETHCOM - Versterken van de ethische competenties van toekomstige verpleegkundigen en vroedvrouwen: een interprofessioneel actie-leerproject over ervaringsgerichte trainingsmethoden.

Ethcom Partners.

• Escola Superior de Enfermagem de Coïmbra, Portugal – contactpersoon: Professor Rogério Rodrigues
• Laurea, Finland – contactpersoon: Professor Teija-Kaisa Aholaakko
• Medical University of Lublin, Poland – contactpersoon:  Dr. Beata Dobrowolska
• UCLL, Belgium – contactpersoon: Lies Beunens (coördinerende partner)
• VIVES, Belgium – contactpersonen: Ann Lammens, Dr. Linus Vanlaere en Dr. Tina Vandecasteele

Duur Ethcom project. 01.02.2022 – 01.02.2025 – 3 jaar

Achtergrond ETHCOM project. Gezondheidszorginstellingen genereren een veeleisende werkomgeving die wordt gekenmerkt door maatschappelijke en organisatorische evoluties, technologische ontwikkeling, toenemende diversiteit onder zorgontvangers en patiënten, en schaarste aan middelen. Daarnaast is er een tekort aan personeel en tijd, is er gebrekkige effectieve samenwerking in interdisciplinaire netwerken, en zijn er complexe organisatiestructuren. Door deze evoluties lopen zorgverleners een groter risico op het ontwikkelen van moreel leed. Bij een constante ervaring van moreel leed is er een evolutie naar morele stress. Uit literatuur blijkt dat deze morele stress kan zorgen voor burn-outs bij zorgverleners, langdurige ziekte, of een hogere uitstroom uit het beroep (Eche et al. 2022, Jokwiro et al., 2022). Moreel leed en morele stress kunnen op die manier zorgen voor een vicieuze cirkel die erg veel druk genereert voor gezondheidsinstellingen. De COVID-19 pandemie heeft tegelijkertijd op een zeer directe en intense manier de kwetsbaarheid en complexiteit aangetoond van de verschillende Europese gezondheidszorgstelsels die hebben geleid tot een grote morele nood bij alle gezondheidswerkers (Gee et al., 2022). Het is duidelijk dat ethische competenties van verpleegkundigen en vroedvrouwen moeten worden versterkt om moreel leed en morele stress te vermijden, of allerminst de negatieve gevolgen ervan te voorkomen. Verpleegkundigen en vroedvrouwen moeten zich meer bewust zijn van de ethische complexiteit van gezondheidszorginstellingen (cfr. ziekenhuizen, woon- en zorgcentra, thuiszorg) waarin ze werken en de ethische competenties hebben om met deze complexiteit om te gaan. Alhoewel de WHO in 2016 aangaf dat ‘ethische en juridische principes en professionaliteit’ één van de kerncompetenties vormt van verpleegkundigen, ontbreken er nog goede praktijken om ethische competenties in het onderwijs te stimuleren. Daarom is er een dringende nood aan het ontwikkelen van innovatieve leermethoden om ethische competenties bij studenten verpleegkunde en vroedkunde te stimuleren. Het is tegelijkertijd zo dat ethiek de ganse persoon van verpleegkundigen en vroedvrouwen includeert, waardoor de innovatieve leermethodes zich ook moeten richten op een holistisch begrip over wat het is om verpleegkundige of vroedvrouw te zijn, en niet slechts op één specifieke vaardigheid of kwaliteit. De leermethoden moeten tegelijkertijd de complexe klinische realiteit omvatten, en moeten kunnen inspelen op interprofessionele contexten; toenemende diversiteit; hightech contexten; en diepgaand leren.

Doel ETHCOM project. Het project heeft als doel het versterken van de ethische competenties van toekomstige verpleegkundigen en vroedvrouwen door middel van ervaringsgerichte interprofessionele leermethodes die geïmplementeerd worden in de curricula en onderwijsprogramma’s voor verpleegkundigen en vroedvrouwen. Op langere termijn is het algemene doel het ethisch robuuster maken van het beroep van verpleegkundigen en vroedvrouwen, en hun werkomgeving.

Concrete aanpak ETHCOM project. ETHCOM is gebaseerd op een unieke co-creatieve action learning-aanpak, waarin tien interdisciplinaire actie-lerende teams (ALT) worden ontwikkeld, gefaciliteerd, getest en geëvalueerd door getrainde docenten en onderzoekers. Elk partnerland organiseert twee ALT’s in een toegewezen domein van de gezondheidszorg.

Beoogde resultaten ETHCOM project. Het project beoogt resultaten op drie niveaus: (1) algemene resultaten; (2) praktische resultaten, en (3) potentiële lange termijns-resultaten.

1. Algemene resultaten:
   1. Het verhogen van het ethische bewustzijn en de ethische competenties van studenten verpleegkunde en vroedkunde door het ontwikkelen en implementeren van ervaringsleren in bestaande onderwijsprogramma’s binnen de EU.
   2. Het bewerkstelligen van een voortdurende evolutie van ethische competenties in het werkveld.
2. Praktische resultaten:
   1. Het vormen van een Ethcom Netwerk. Een netwerk wordt gevormd met o.a. een digitaal platform, en de organisatie van jaarlijkse vormingen en opleidingen. Met dit netwerk worden good practices gedeeld, inzichten in het ervaringsgericht leren, en ervaringen uitgewisseld. Via dit netwerk (en platform) worden de andere projectresultaten (toolkit, bibliotheek, en manifest) ook gedissemineerd. (verantwoordelijkheid van Polen).
   2. Het ontwikkelen van een Ethcom Toolkit. Een e-book wordt ontwikkeld waarbij docenten en onderzoekers een praktisch kompas krijgen rond het starten, gebruiken en evalueren van ervaringsgerichte leermethodes. In dit e-book worden diverse ervaringsgerichte leermethodes toegelicht met praktische instructies en video’s. (verantwoordelijkheid van VIVES België).
   3. Het schrijven van een ETHCOM Manifest. Een onderwijsvisie en leerlijn wordt uitgeschreven rond ethische competenties binnen de opleidingen verpleegkunde en vroedkunde. Deze worden verder gebaseerd op de Europese richtlijnen rond het kerncurriculum. (verantwoordelijkheid van Portugal).
   4. Het vormen van een ETHCOM Library. Een ‘bibliotheek’ wordt uitgewerkt die alle beoogde resultaten (methodes, ervaringen, ..) bundelt en beschikbaar stelt. (verantwoordelijkheid van Finland).
3. Potentiële lange termijns-resultaten: Toekomstige studenten verpleegkunde en vroedkunde (en hun docenten) worden meer ethisch competent, ervaring minder morele stress in de klinische praktijk, en verhogen hun bewustwording over culturele en professionele diversiteit in de EU.