Recent onderzoek (o.a. Vandenbroucke, 2022) en verschillende peilingen (Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen, 2018, 2021) tonen aan dat de basale lees- en schrijfvaardigheden in de B-stroom onvoldoende ontwikkeld worden. Heel wat B-stroomleerlingen missen hierdoor kansen op studie- en maatschappelijk succes. We merken dat het urgentiebesef en de roep naar ondersteuning vanuit het werkveld erg groot is.
Leerkrachten die lesgeven in de heterogene B-klassen staan m.a.w. voor een serieuze uitdaging. Met dit projectvoorstel willen we die leerkrachten ondersteunen. We zetten in op één belangrijk onderdeel van de basisgeletterdheid, nl. de doelen rond functionele schrijfvaardigheid, en stellen de volgende onderzoeksvraag: Hoe kunnen we leerkrachten die lesgeven in 1B ondersteunen om hun leerlingen de schrijfvaardigheidsdoelen rond basisgeletterdheid te laten behalen? Deze onderzoeksvraag roept drie deelvragen op:
1) Over welke didactische achtergrond moeten leerkrachten beschikken? We ontwikkelen een didactisch kader geënt op actueel schrijfonderzoek. Dit kader sluit aan bij de meest recente bevindingen rond lees- en schrijfdidactiek van het basisonderwijs, nl. de 5 sleutels voor effectief begrijpend lezen (VLOR, 2019): strategie-instructie, transfer, interactie, functionaliteit en motivatie. Op die manier wordt de aanpak van de lagere school doorgetrokken naar het eerste jaar in de B-stroom.
2) Met welk concreet lesmateriaal kunnen leerkrachten hiervoor in verschillende vakken - binnen en buiten de les Nederlands dus - aan de slag? We ontwikkelen een online trainingspakket, waarin naast het didactisch kader voor de leerkrachten, kant-enklare schrijffiches voor de leerlingen aangeboden worden. Die fiches bevatten motiverende schrijfopdrachten, en kunnen in álle vakken (dus niet alleen in de lessen Nederlands) ingezet worden. Taal verwerf je immers door veel te oefenen. Naast maximale oefenkansen, voorzien we feedbackmomenten, en creëren we een veilig leerklimaat.
Op die manier komen we tegemoet aan de basisvoorwaarden om tot ‘goed schrijfonderwijs’ te komen. Op de fiches verwijzen we a.d.h.v. de iconen van een effectieve schrijfdidactiek (cf. de 5 sleutels) naar het didactisch kader. Op die manier zorgen de fiches niet enkel voor schrijfkansen voor leerlingen, maar vormen ze ook oefenkansen voor leraren om evidence informed schrijfonderwijs aan te bieden. Tot slot willen we dit trainingspakket zowel digitaal als in een aantrekkelijk vormgegeven pakket (schrijfschriftje en bijhorende ‘klapper’) aan de leerkrachten en hun leerlingen aanbieden. En dat na een testfase van alle materiaal in drie West-Vlaamse scholen binnen de regio Torhout, Kortrijk en Roeselare.
3) Hoe kunnen we het ontwikkelde materiaal ontsluiten voor de leerkrachten? We ontsluiten het trainingspakket (i.c. de fiches en het didactisch kader) via een website, waarop we extra kennisclips plaatsen. Leerkrachten leren via de filmpjes hoe ze de training kunnen aanpakken: hoe ze als helpende coach hardopdenkend voordoen (‘modelen’), feedback geven en de leerlingen kunnen helpen bij het inoefenen van de schrijfstrategieën. Op die manier zijn leerkrachten startklaar voor de schrijftraining. Verder willen we zo veel mogelijk leraren op de hoogte brengen van dit project via studiedagen (o.m. ‘Dag van het Nederlands’, studiedag van de provincie, mentorendagen in de lerarenopleiding), artikels in vaktijdschriften (o.m. Fons, Klasse) en nieuwsbrieven vanuit de pedagogische begeleidingsdiensten. We zetten m.a.w. sterk in op het verkleinen van de kloof tussen onderzoek en praktijk.
Medewerkers
Liesbeth Ghesquière
Partners
