Burgerschapsparticipatie 2.0

In het PWO-project met als titel “ontwerpers van een duurzame toekomst, over burgerschapsparticipatie via human-centered design” (2021-2023) werd een didactiek ontwikkeld waarbij via human centered-design, kinderen in de basisschool de kans kregen om op een ervaringsgerichte manier en met oog voor het ontwikkelen van een onderzoekende houding, burgerschapscompetenties te oefenen en te verwerven. 

Het ondersteunen van deze competenties is er op gericht lerenden klaar te maken voor de uitdagingen van de huidige en toekomstige samenleving. Binnen het leerproces is de school een soort van mini-samenleving waar op een veilige en gecontroleerde manier met democratische waarden, sociale inclusie en actief burgerschap kan worden geëxperimenteerd (Eurydice, 2016).      

In het onderzoek “burgerschapsparticipatie 2.0” (2023-2024) werd de focus nu op de leerkracht gelegd. Hierbij werd nagegaan welke drempels leerkrachten ervaren om activiteiten rond burgerschapsparticipatie in de klas op te zetten. In een eerste fase werd via literatuuronderzoek nagegaan welke drempels leerkrachten ervaren. In een tweede fase werden drie leerkrachten uit verschillende klassen gecontacteerd om deel te nemen aan een testcase en werd een eerste versie van een semi-gestructureerd interview opgesteld. In fase drie gingen de leerkrachten na een introductie aan de slag in de klas met een aangepaste versie van de didactiek. In een vierde fase werd na afloop via een semigestructureerd interview nagegaan hoe de leerkrachten de methodiek hebben ervaren, welke drempels er worden gerapporteerd, wat hun aanvangsattitudes waren, welke competenties van belang waren enzovoort.  In de laatste fase werden de gegevens verwerkt.

Deze kortlopende studie resulteerde uiteindelijk in een zelfreflectieinstrument dat opgesteld werd om de leerkrachten te bevragen zodat ze bij zichzelf hun eigen beginsituatie kunnen inschatten en hun drempels in kaart kunnen brengen ten aanzien van burgerschapsparticipatie in het onderwijs. Daarnaast worden enkele didactische richtlijnen geformuleerd  voor de onderwijspraktijk die met burgerschapseducatie aan de slag wil gaan.  Tot slot werd een tool opgemaakt (onder de vorm van een infographic) om met de aangepaste didactiek van ontwerpers van een duurzame toekomst aan de slag te gaan. Het zelfreflectieinstrument, de didactische richtlijnen en de tool werden gepubliceerd op de website die reeds werd ontwikkeld binnen het voorgaande PWO-project www.burgeschapatschool.be