Studiedag als leren stuikelen wordt

Pol Ghesquière - Prof. Pedag. Wet. KU Leuven

Heel wat kinderen ervaren in hun schoolloopbaan (ernstige) leesproblemen. Deze gaan vaak gepaard met verminderde leesmotivatie, het sneller uit de weg gaan van leestaken en minder doorzettingsvermogen bij een moeilijke leestaak. Oudere leerlingen met leesproblemen (laatste graad basisonderwijs – eerste graad secundair) leren dan ook minder vaak lezen en beschouwen lezen als minder interessant.

Onderzoek toont aan dat educatieve technologie een positief effect kan hebben op de ontwikkeling van de leesvaardigheid. Gamification-elementen hebben daarbij een meerwaarde. Leesgames kunnen bovendien ook de leesmotivatie verhogen. Serious games kunnen voor leeszwakke kinderen dus een interessant hulpmiddel zijn. In deze workshop bespreken we de ervaringen opgedaan in twee Erasmus+ projecten waarin we in nauwe samenwerking met scholen op zoek zijn gegaan naar bruikbare leesgames ter bevordering van leesvloeiendheid (A is for App) en hoe deze geïntegreerd kunnen worden in de dagelijkse klaspraktijk (AdAPPtive)

Barbara Axters - PB KOV WVL

In deze workshop gaan we na hoe we de lees- en schrijfvaardigheid van de leerlingen in de b-stroom nog beter kunnen bevorderen om voor onze leerlingen meer kansen op toekomstig studiesucces te creëren. We maken er kennis met een aantal inzichten vanuit Universiteit Antwerpen rond wat werkt in lees- en schrijfonderwijs. We ontdekken hoe we lezen en schrijven planmatig kunnen uitwerken in een twaalfwekentraining binnen de lessen Nederlands in samenwerking met andere vakken.

We willen onze leerlingen sneller sterker maken in lezen en schrijven door vooral in het begin van het schooljaar veel meer extra tijd te investeren in lees- en schrijfvaardigheid tijdens de lessen. We bekijken ter inspiratie het materiaal dat we ontwierpen met de groep leraren 1b die al met de training aan de slag gingen. Met een growth mindset, motiverende, vakoverschrijdende, functionele opdrachten en modeling van lees- en schrijfstrategieën kunnen we onze 1b-leerlingen soms een heel stuk verder helpen op het vlak van lezen en schrijven. Hopelijk gaan jullie hier straks vol inspiratie en enthousiasme zelf mee aan de slag in jullie klassen!

Sofie Wouters - Onderzoeker Schoolpsychologie KU Leuven 

Welke onderwijs(f)actoren hebben een belangrijke invloed op de psychosociale ontwikkeling van leerlingen? Vanuit een klassiek model (Bronfenbrenner, 1977) haalt de spreker antwoorden, nieuwe inzichten en suggesties uit recent wetenschappelijk onderzoek. De school is de plek waar kinderen en jongeren het grootste deel van hun tijd doorbrengen en heeft impact op het zelfconcept en het welbevinden van kinderen en jongeren, zeker voor leerlingen waarbij het leren moeilijk loopt. Nationaal en internationaal onderzoek (Mertens et al., 2020, 2022; Verschueren, Spilt, & Colpin, 2015) heeft immers aangetoond dat interventies in de schoolcontext, maar ook leerkrachten zelf (bijv. via de leerkracht-kindrelatie), een impact kunnen hebben op dergelijke uitkomsten bij leerlingen. De leerkracht doet er echt toe!

Liesbeth Ghesquière - docent Nederlands en onderzoeker bij het expertisecentrum 'Onderwijsinnovatie' van VIVES  

Deze interactieve sessie schetst ervaringen uit twee lopende schrijfprojecten: ‘SOS: Schrijven op School’ en 'SOS: Schrijven op school in 1B',  twee project waarin het expertisecentrum Onderwijsinnovatie van VIVES Hogeschool samen met 15 klassen uit de derde graad van het lager onderwijs én 10 klassen van 1B heel nadrukkelijk inzet op de schrijfvaardigheid van leerlingen. In deze sessie maak je kennis met actueel onderzoek over schrijfonderwijs en leer je hoe je schrijfonderwijs doordacht en effetief kan aanpakken. Er wordt ingezoomd op bouwstenen voor effectief schrijfonderwijs, nagedacht over de evaluatie van schrijftaken, de inzet van digitale tools…  Je verkent de ontwikkelde schrijfpakketten voor het lager onderwijs en voor 1 en 2 B en kan – als je dat wil – na deze sessie 10 weken lang met deze pakketten aan de slag. 

Hans Vandenbroucke - Vrij CLB Westhoek-Ieper

In 2021-2022 liep in West- en Oost-Vlaanderen een onderzoek naar presteren en welbevinden bij de leerlingen 1B. Een initiatief van de CLB’s van West-Vlaanderen in nauwe samenwerking met Hogeschool Vives. Meer dan 700 1B-leerlingen namen hieraan deel.

In deze workshop staan we stil bij de het leesniveau van onze leerlingen. Hoe sterk lezen onze leerlingen bij de start van 1B en hoe groot is de groep die daar nog mee worstelt. Idem voor schrijven en rekenen. Daarnaast staan we stil bij de vaststellingen rond de schoolbeleving en het welbevinden van deze leerlingen. Hoe voelen leerlingen zich op school. Hoe zitten ze in hun vel en welke leefgewoontes houden ze erop na die van belang zijn voor de school? Zijn alle 1B-scholen gelijk? We eindigen met een reeks aanbevelingen voor de praktijk.

Pieter Van Biervliet - onderwijspedagoog en lerarenopleider, specialisatie lees- en spellingproblemen

Kinderen van de 3 de graad basisonderwijs en 1ste graad secundair onderwijs bevinden zich in de fase van het voortgezet lezen. Leeszwakke kinderen kunnen in die fase doorgaans alle letters herkennen en benoemen, maar het lezen zelf is nog altijd niet geautomatiseerd. In de klas worden ze evenwel geconfronteerd met moeilijkere teksten. Als (zorg-)leraar of CLB-begeleider zal je dus een weg moeten zoeken tussen enerzijds de vraag naar hulp bij het lezen van moeilijke teksten, anderzijds de vraag naar leeshulp bij de specifieke problematiek van het kind.

We overlopen enkele eenvoudige – weliswaar evidence based – technieken om dat te doen. Naast die remediëringstechnieken staan we ten slotte ook stil bij enkele compenserende maatregelen voor het geval je, niettegenstaande alle inspanningen, te maken hebt met leerlingen die hardnekkig zwak blijven lezen. In de meeste gevallen gaat het dan over leerlingen met dyslexie.

Ann-Sofie Decoutere - PB KOV WVL

Begrijpend lezen is een bijzonder complexe vaardigheid. Leerlingen met barrières in hun taalontwikkeling lopen op verschillende manieren vast bij begrijpend lezen. Waar ontstaan deze moeilijkheden? Hoe vangen we dat op in de klas?

Met deze vragen gaan we aan de slag in de werkwinkel. Vanuit de leesformule van Kees Vernooy analyseren we de barrières waar leerlingen mee worden geconfronteerd. We onderzoeken welke effectieve didactiek hun kansen op begrijpend lezen kan verhogen.

Charlotte Arnou - wetenschappelijk onderzoeker KU Leuven Pedag. Wet. Instructiepsychologie- en technologie 
Heline Van Peteghem - onderzoeker aan VUB bij MILO, multidisciplinair instituut voor lerarenopleiding

”Wat werkt in de b-stroom? Het antwoord is “KaBOEM”, een waardevol kader van pedagogisch-didactische principes die jou als leraar kunnen helpen om het verschil te maken. 

Verrijkt door voorbeelden uit onderzoeken wereldwijd en praktijkverhalen van collega’s in Vlaanderen, willen we elke leraar inspireren en activeren om de leeromgeving voor zijn/haar leerlingen verder te optimaliseren. We presenteren onderzoeksresultaten en vertalen deze samen met de deelnemers naar ieders klaspraktijk.”